Cách đây nhiều năm, không ít bạn trẻ đã mê hoặc một bài thơ nói về nghịch lý thuận chiều trong tình yêu. Tứ của bài thơ xoáy sâu vào một hiện tượng trong cuộc đời chúng ta thường gặp: Nói vậy mà không phải vậy, tưởng thế mà không là thế. Và nếu đã thực sự yêu nhau, hiểu nhau…thì hãy nhìn vào mắt nhau, hãy đọc trong mắt nhau. Hồi ấy, không ít bạn trẻ lầm tưởng bài thơ giản dị mà sâu sắc ấy là của một cô gái trẻ người Ba Lan. Thực ra bài thơ này là của Kapuchikian người Nga do nhà thơ Xuân Diệu chuyển ngữ.

Cách đây nhiều năm, không ít bạn trẻ đã mê hoặc một bài thơ nói về nghịch lý thuận chiều trong tình yêu.

Tứ của bài thơ xoáy sâu vào một hiện tượng trong cuộc đời chúng ta thường gặp: Nói vậy mà không phải vậy, tưởng thế mà không là thế. Và nếu đã thực sự yêu nhau, hiểu nhau…thì hãy nhìn vào mắt nhau, hãy đọc trong mắt nhau.Hồi ấy, không ít bạn trẻ lầm tưởng bài thơ giản dị mà sâu sắc ấy là của một cô gái trẻ người Ba Lan. Thực ra bài thơ này là củaKapuchikian người Nga do nhà thơ Xuân Diệu chuyển ngữ. Bài thơ được dịch ra tiếng Việt như sau:
Em bảo anh: Đi, đi!

Sao anh không dừng lại

Em bảo anh đừng đợi

Sao anh vội về ngay!

Lời nói thoảng gió bay

Đôi mắt huyền đẫm lệ

Sao mà anh ngốc thế

Không nhìn vào mắt em!

Đây cũng là một bài thơ hay trong Những bài thơ tình hay nhất thế giới mà Nhà xuất bản Văn hóa thông tinấn hành cách đây không lâu.

Những bài thơ tình hay nhất thế giới là một tập hợp thơ gồm 135 bài của nhiều tác giả nổi tiếng trên thế giới. Chúng ta gặp lại những tên tuổi quen thuộc như Đỗ Phủ, Lý Bạch, Puskin, Lécmôntốp, Blốc, Hainơ, Tago, B. Brếch, Pêtôphi, Êlua, Apôline, Nêruđa , Nadim Hítmét…Đây là những áng thơ đã được thử thách qua thời gian và đa phần thuộc dòng”kinh điển”. Tuy nhiên, người ta vẫn thấy thiếu Aragông – một nhà thơ nổi tiếng người Pháp và một số nhà thơ khác, thiếu nhiều bài thơ tình của một số nhà thơđương đại và có cảm giác liều lượng thơ Nga(Liên Xô cũ) hơi bị dày đặc.

Đọc Những bài thơ tình hay nhất thế giới, người đọc có dịp nhớ lại quan niệm về tình yêu cao thượng của Puski:

Tôi yêu em chân thành, đằm thắm

Cầu em được người tình như tôi đã yêu em

(Tôi yêu em đến nay chừng có thể)

Tình yêu hết mình ở nghĩa chấp nhận của Lécmôntốp:

Nhưng em ơi, đừng hỏi về quá khứ

Khổ đau này, tôi chẳng nhượng cho ai (Gửi);

Tình yêu là sự bí ẩn tuyệt đối của Éptusenkô:

Bí ẩn rất đơn sơ nhưng vẫn cần bí ẩn

Dù ít dù nhiều xin trả lại cho ta (Những điều bí ẩn);

Tình yêu là sự chân thành hết mực của Hainơ:

Trong mơ anh đã khóc

Thấy em vẫn dịu hiền

Thế rồi anh tỉnh giấc

Nước mắt vẫn triền miên

(Trong mơ anh đã khóc);

Tình yêu là vẻ đẹp của sự giản dị, tự nhiên của Tago:

Em thế nào thì cứ thế mà đến

Chớ có loay hoay sửa soạn áo quần

(Em thế nào thì cứ thế mà đến);

Tình yêu là sự bình đẳng tuyệt đối của Cadi:

Trước tình yêu, vua và dân như nhau

Muốn được yêu phải đem đời trả giá (Không đề);

Tình yêu là sự khắc khoải khôn cùng của Đỗ Phủ:

Chàng ở đầu sông Tương

Thiếp ở cuối sông Tương

Nhớ nhau mà không thấy

Cùng uống nước sông Tương (Tương tư);

Tình yêu là sự kiếm tìm và đuổi bắt bóng hình của Rôgiơđécvenxki:

Suốt đời anh chạy theo ước mơ

Cùng uống nước sông Tương (Tương tư);

Tình yêu là sự kiếm tìm và đuổi bắt bóng hình của Rôgiơđécvenxki:

Suốt đời anh chạy theo ước mơ

Nhưng chẳng bao giờ đuổi kịp(Bắt chước các nhà thơ cổ);

Tình yêu là sự tiếp nối không ngừng của Onga Bécgôn:

Lớp trẻ lớn lên lại tiếp bước chúng ta! Lại nhắp vị ngọt ngào thuở trước

Vẫn sông Nhêva những chiều sóng bước’ Nhưng nghĩ cho cùng họ có lỗi đâu anh (Bài thơ cuộc đời);

Tình yêu nhiều khi gắn với lý trí một cách thần thánh và lý trí làm cho tình yêu mang ý nghĩa lớn lao hơn của Nadim Hítmét:

Em là nỗi ràng buộc và niềm tự do của ta..

Khi ta đạt tới em

Thì ta biết em là nơi không tới được bao giờ (Lại nói về em nữa)…

Và nói cho cùng, thì khi người con trai tìm đến người con gái, mỗi thi sĩ đều có những quan niệm, tuyên ngôn khác nhau. Nhưng điều căn bản được rút ra là tình yêu vẫn là vẻ đẹp vĩnh cửu, bí ẩn,muôn đời mang giá trị cứu rỗi và nó có đời sống vớinhững quy luật, đòi hỏi của riêng nó.

Đọc Những bài thơ tình hay nhất thế giới, chúng ta càng ngộ ra một điều: Thơ hay chính là sự trải nghiệm, đôi khi là sự trả giá của mỗi cá thể và cái làm nên sự đồng cảm, chia sẻ đến mức ngạc nhiên hay giật mình thường nằm ở sự phát hiện, khám phá nhữngý tứ mới hơn là hình thức. Bởi khi dịch thơ, những dịch giả đa phần chỉ tập trung dịch ý tứ là chủ yếu mà không thể dịch được vần điệu, nhạc điệu do sự khác biệt tạo ra từ những hàng rào ngăn cách ngôn ngữ.

Cuối cùng, để bạn đọc có dịp thưởng thức thêm cái hay cái đẹp của thơ tình thế giới, HNMĐT xin giới thiệu một vài áng thơ tình nổi tiếng:

Tâm trạng thiếu nữ (X. Kapuchikian-Nga)

Em bảo anh: Đi, đi!

Sao anh không dừng lại?

Em bảo anh đừng đợi!

Sao anh vội về ngay?

Lời nói thoảng gió bay

Đôi mắt huyền đẫm lệ

Sao mà anh ngốc thế

Không nhìn vào mắt em! (Xuân Diệu dịch)

Tương tư (Đỗ Phủ- Trung Quốc)

Hoa hoa lá lá rụng bời bời

Không thấy chàng ngày nhớ chẳng nguôi.

Gan ruột xót xa dường muối xát

Lệ rưng chưa đọng đã tuôn ơi.

Mình ta một tấc lòng

Không ai cùng để ngỏ

Gió cuốn mấy tầng không

Với trăng ta bày tỏ.

Ôm dàn lên lầu cao

Lầu cao tràn ánh nguyệt

Chưa dứt khúc tương tư

Lệ nhỏ đàn dây đứt.

Người ta bảo Tương sâu

Chưa bằng tương tư đâu

Sông sâu còn có đáy

Tương tư lại không bờ

Chàng ở đầu sông Tương

Thiếp ở cuối sông Tương

Nhớ nhau mà không thấy

Cùng uống nước sông Tương.

Mộng buồn bay chẳng đến

Chỉ chết mới gặp nhau

Tương tư ta khổ đau

Có tương tư mới biết.

Tương tư, tương tư, ôi tương tư!

Tương tư dằng dặc, ôi vô tận!

Sớm biết yêu thương lòng mang hận

Thà buổi ban sơ cứ hững hờ. (Nguyễn Đôn dịch)

Gửi phương xa (Lý Bạch -Trung Quốc)

Người đẹp còn đây, nhà đầy bông

Người đẹp đi rồi giường bỏ không

Giường không, đệm cuốn, nào ai ngủ

Nay đã ba năm hương còn xông.

Hương thơm, thơm không dứt

Người đi, đi không về

Nhớ nhau lá vàng rụng

Rêu biếc sương dầm dề.(Nguyễn Hữu Bổng dịch)

Không đề (Trần Mỹ Dung -Trung Quốc)

Chén xuân chan chứa bao tình

Cỏ thơm xơ xác, con oanh thẫn thờ

Sớm mai chàng đã đi chưa

Xin đem nước mắt làm mưa giữ chàng. (Nguyễn Bính dịch)

Lại nói về em nữa (Nadim Hítmét -Thổ Nhĩ Kỳ)

Ta yêu nơi em

Cuộc phiêu lưu của những chuyến tàu lên đường đi Bắc cực

Ta yêu nơi em

Sự táo gan của những người đánh cuộc tìm những phát hiện lớn lao

Ta yêu nơi em cái xa vời rộng cao

Ta yêu nơi em cái không thể nào đạt tới

Ta vào trong mắt em như vào trong rừng mặt trời đầy chói

Và khi ta nhễ nhại, đói ăn, điên dại

Ta có nỗi mê mải của kẻ đi săn đế cắn vào thịt em

Ta yêu nơi em cái không thể nào đạt tới

Nhưng không phải đâu cái tuyệt đường mong mỏi.

II

Em là nỗi ràng buộc và niềm tự do của ta

Em là thịt của ta bỏng cháy

Như thịt trần của đêm hè nóng dậy

Em là xứ sở của ta

Em, với những rạch xanh trong đôi mắt nâu pha

Em, cao sang và đắc thắng

Em là nỗi lòng ta hoài vọng

Khi đạt tới em

Thì ta biết em là nới không tới được bao giờ.